by admin20 Soruda Lavanta tarımı
Lavanta tarımına başlamadan önce bilmeniz gerekenler var. Birçok kişi bizi arayıp bilgi almak istemektedir. 20 soruda lavanta yetiştiriciliğini size anlatmak istiyorum.
Ben Mustafa Karabacak. 2012 yılından beri lavanta tarımını yapıyorum. Türkiye’de bu işin tekniğini bilen 3 kişi varsa bunlardan biriyim. Bu yazıyı okuduğunuzda genel anlamda bilgi sahibi olacaksınız.
İçindekiler listesi
20 soruda lavanta tarımını öğrenin
Ağzı olan konuşuyor dedikleri alanlardan biri lavantadır. İnternette bilgi kirliliği var. Lavanta yetiştiriciliğine başlamadan önce bu bilgi kirliliğini birlikte sonlandıralım. Yazıyı tamamen okuyun ve başkaları ile paylaşın. Şimdiden teşekkürler. Başlayalım.
Soru 1: Lavanta nedir?
Akdeniz havzasında yetişme alanı bulan, bir kez ekildiğinde 20-25 sene ticari ömrü olan çok yıllık bitkidir. Endüstriyel anlamda Fransa ve Bulgaristan önde gelen ülkelerdendir. Fransa, bildiğiniz gibi koku ve kozmetiğin merkezidir. Bu nedenle, 1850’li yıllardan beri kozmetik sektörüne yatırım yapmaktadır. Kozmetik dendiğinde akla gelen ana ürün lavantadır.
Lavanta ülkemize 1970’lerde gelmiştir. Fransa’nın Provence bölgesine giden bir iş adamı beraberinde lavanta fidesi getirmiştir. Ispartalı iş adamımız, getirdiği fideleri kendi bahçesine dikmiş ve büyüyen yapraklarını keserek çoğaltmıştır. Isparta Kuyucak bölgesinde gördüğümüz bahçelerin kurulumu bu şekilde olmuştur. Ancak, şöyle bir sorun var ki, bu ekilen tür intermedia’dır. Yani sadece görselliği olan tür. Yağı ve suyu çıkmasına rağmen, piyasada talep görmez. Ülkemizde lavanta tarımı açısından yanlış bir ekim olduğunu söyleyebilirim.
O zaman şöyle bir soru sorabilirsiniz. Kaç tane lavanta türü var ve hangisini ekmeliyiz.
Soru 2: Ülkemizde ekilen lavanta türleri nelerdir? Özelliklerini söyleyebilir misiniz?
Dünya genelinde çok türü var. Fakat Avrupa’da 39, Türkiye’de yaygın ekilen 2 tür vardır. Bunlar İntermedia ve sevtapolis angustifolia’dır. Aralarında ne fark var, bunlara değinelim biraz.
İntermedia görüntüsü itibari ile büyüleyicidir. Resim, fotoğraf, video çekimi için uygundur. Bunun yanında anneler günü, sevgililer gibi hediyelerin verildiği özel günlerde buket çiçek olarak verilir. Son yıllarda kırmızı güllerin pahalı olması nedeni ile sevgililer gününde lavanta buketi verilmeye başlandı. Mor, kırmızı ve diğer renklerde yapılan aranjmanlar ile harika bir hediyedir. İntermedia buketlerinin tercih edilmesinin bir nedeni de uzun yıllar boyunca etkisini sürdürmesidir. Gül 1 haftada kuruken, intermedia çiçekleri 5 yıl geçse de etkisini sürdürmektedir.
İntermedia çiçekleri ağustos ayı içinde hasat edilir. Distilasyona götürülür ve yağı çıkarılır. Çiçeklerin boyutu büyüktür ve diğerine oranla iki kat yağ alınır. Aynı şekilde hidrosol çıkarılır. Bunun diğer adı lavanta suyudur. İçinde kafur oranı yüksektir. Bu zehir oranı demektir. Bu nedenle endüstriyel anlamda tercih edilmez. Şimdi de sevtapolis angustifolia yı tanıyalım.
Endüstriyel manada aranan ürün sevtapolis’tir. Yağlık Bulgar lavantası olarak da bilinir. Çelikleme yöntemi ile elde edilir. Bulgaristan’ın kazanlık bölgesinde yetiştiği için bu adı almıştır. Hangi alanlarda kullanılır; sağlık, tıp, kimya, aromaterapi, kozmetik, temizlik bunlardan bir kaçıdır. Aynı şekilde hediyelik eşya sektöründe tercih edilir. Şunu unutmayalım ki lavanta tarımı çok yönlüdür. 150 den fazla son ürüne dönüşmektedir. Bu özelliği sayesinde her geçen gün rağbet görür.
Angustifolia modeli Türkiye için doğru ekimdir. Yağı, suyu, balı ve ürünleri değerlidir. Sanayide kullanıldığı için talep görmektedir. Lavanta yetiştiriciliği yapmak isteyenlerin ekmesi gereken tür budur.
Soru 3: Lavanta yetiştiriciliğinde fide seçimi
Lavanta ekmeye karar verenlerin bilmesi gereken noktaların başında fide gelmektedir. Nereden alınmalı, nasıl üretilmiş olmalı bunları bilmeniz gerekir. 20 sene hasat edeceğinizi düşünürseniz, fide seçimi önemlidir. Öncelikle, fide türü, sevtapolis angustifolia olmalıdır. Piyasada yanlış bilgi veren çok kişi var. Bu nedenle fideyi bildiğiniz yerden alın. Üreticinin ekim sahasını görün ve mutlaka anlayan birini beraberinizde götürün. Farklı bir tür fide aldığınızda, lavanta yetiştiriciliğiniz hüsranla bitebilir. Bu yüzden bizi arayıp mutlaka bilgi alın. Lavanta Yetiştiriciliği 10 Adımda Lavanta Nasıl Yetiştirilir? yazısını okuyabilirsiniz.
Fide tohumdan üretilmemesi gerekir. Tohumdan yetiştirilen fidelerin 4-5. yıllarda yağı azalttığı bilinmektedir. Bitki kolayca farklı özellikler kazanır. Buna mutasyon yani değişim adını veriyoruz. Toprak yapısı, hava şartlarını hemen benimser ve farklı tür özelliğini kazanır. Bu nedenle bu bizim için bir risktir. Yağlık lavanta ekmek istiyorsak tohumdan yapılan fidelerden uzak durmamız lazım..
Çelikleme yöntemi ile yetiştirilen fideleri tercih etmelisiniz. Fiyatı bir tık daha yüksek olmasına rağmen bunu tercih edin. Fidelerin boyutundan çelik metodu ile yapılıp yapılmadığını anlayabilirsiniz. Eğer fideler ince cılız ise bilin ki tohumdandır. Buna karşın sağlıklı köklü ise çeliklenmiştir. Biz 5 yaşına gelen anaç lavantaların iri dallarını keseriz. Bunu 1 ay kumda bekletiriz. Sonra toprağa alır ve ağustos sonuna kadar her gün sularız. Bu yöntem uzun ve yorucudur. Bu şekilde elde edilen lavanta yandaki gibi olmaktadır.